Risico in de internationale kunstmarkt

Art Basel and UBS Global Art Market Report | Ontwikkelingen in de kunstmarkt

Art Basel is de hoogmis van de internationale hedendaagse kunstmarkt. Art Basel is qua allure de contemporaine tegenhanger van de van oudsher ‘klassiek en antiek’ georiënteerde TEFAF. En het heeft zijn oorsprong, inderdaad, in Basel.

Voor mij aanleiding om het Art Basel and UBS Global Art Market Report (2019) te lezen. Jaarlijks gepubliceerd door gezaghebbend kunsteconoom Clare McAndrew. Nieuwsgierig naar de stand van zaken in de Nederlandse kunstmarkt, heb ik eerst het rapport doorzocht op hoe vaak het woord ‘Dutch’, ‘Holland’ en ‘The Netherlands’ voorkomt. Twee keer. Het blijft bij een vermelding van het BNP en een recordveilingresultaat voor een werk van Willem de Kooning (mocht u mij ooit een kunstwerk cadeau willen doen en het Stedelijk Museum in Amsterdam kunnen overtuigen: graag! (Rosy-Fingered Dawn at Louse Point).  

Weinig aandacht voor Nederlandse kunstmarkt dus in dit wereldwijd gezaghebbende rapport**. Ach, schitteren door afwezigheid is ook aanwezigheid. Wellicht doet Nederland niet echt mee in de internationale kunstmarkt? Daarover een andere keer meer en trouwe lezers weten dat daar door mij al eerder kort aandacht aan besteed werd.

Daarom is door mij geteld hoe vaak het woord ‘risk ’voorkomt in het rapport. Tenslotte ben ik risk-managende kunsthistoricus of kunsthistorische risk-manager of iets in die orde van spagaat.

‘Risk’ blijkt 35 keer voor te komen. Soms in nogal voor de hand liggende context. Bijvoorbeeld wanneer wordt beschreven dat het risicovoller is om onbekende kunstenaars te kopen op de primary market (galerie) dan bekende namen op de secondary market (handel en veiling). De informatie-asymmetrie tussen deze twee markten leidt ertoe dat verzamelaars bereid zijn op de secondary market hogere prijzen te betalen. Immers op de veiling en handel is al bekend wat het prijsniveau in de markt is voor de kunstenaar. Dit beperkt het risico op het kopen van een economische en kunsthistorische kat in de zak. Kort gezegd, liever honderd miljoen euro betalen voor Hockney, Koons, Bacon of Picasso (u mag kiezen) dan een paar duizend euro voor nog niet bewezen maar veelbelovend talent. Het verzamelen van nieuwe hedendaagse kunst is uiteraard avontuurlijker. Maar nieuw is spannend en avontuur komt met risico.

Het rapport vermeldt diverse risico’s waarvan ik er voor u aantal toelicht: het achterop raken van Europa in de mondiale kunsthandel, Brexit, kwetsbare businessmodellen, politieke en economische onzekerheid en blockchaintechnologie.

Europa raakt achter

Europa vertegenwoordigt – gerekend in handelswaarde -  een derde deel van de internationale kunsthandel. Echter 66% procent hiervan is voor rekening van Groot-Brittannië. Dit komt doordat het vasteland van Europa, door regelgeving, fiscaliteit en regulering door de kunsthandel als minder aantrekkelijk wordt beschouwd. Na de Brexit kan Groot-Brittannië deze voorsprong weer vergroten door regelgeving te beperken en de handel nog attractiever te maken terwijl in Europa de regelgeving alweer verder wordt aangescherpt. Het risico is dat de Europese kunsthandel verder achterop raakt en wordt beschouwd als een dure en administratief complexe (invoerrechten, exportvergunning, droit de suite, etc.) markt. Terwijl Londen zich kan richten op de bovenkant van de mondiale markt veranderd Europa in een interne markt voor het middensegment.

Winner takes all: afhankelijkheid

Galeries en kunsthandelaren zijn voor een groot deel van hun omzet afhankelijk van een klein aantal kunstenaars. Hoewel zij meerdere kunstenaars representeren en kunstwerken hiervan verkopen, zijn het slechts een aantal ‘galerie stars’ die voor de goede cijfers zorgen. Zo wordt gemiddeld 42% van de inkomsten van galeries gedragen door één kunstenaar (!). En 63% van de inkomsten door de top drie bestverkopende kunstenaars. Bij de kunsthandel en het veilingwezen zijn de cijfers vergelijkbaar. Eén kunstenaar is goed voor 38% van de omzet en de top drie draagt 60% van de omzet. Het risico hier is evident. Het inkomstenmodel is zeer kwetsbaar voor veranderingen in de vraag en beschikbaarheid van het werk. Door bijvoorbeeld het overlijden van de kunstenaar, een wisseling van galerie of het aanbod in de markt. Vooral kleinere galeries en handelaren zijn kwetsbaar. Door beperkte reserves of gebrek aan financieringsopties kan het wegvallen van een best selling kunstenaar een grote negatieve impact hebben en zelfs het voortbestaan in gevaar brengen. Hoe meer gevestigde kunstenaars een galerie heeft in het topsegment, hoe minder kwetsbaar de galerie is.

Politieke en economische onzekerheid

De wereldeconomie is de laatste jaren gegroeid en dit is ook terug te zien in de economische groei van de kunstmarkt welke afgelopen jaar met 6% groeide naar een omvang van ca. 60 miljard euro. De kunstwereld lijkt voor sommigen als een soort parallel universum met een eigen economie en eigen regels te bestaan. Echter ook de kunstmarkt is gevoelig voor economische en politieke ontwikkelingen. De dreiging en het risico van toenemend nationalisme en protectionisme, veranderende en verschuivende economische handelscentra zijn gelden ook voor de kunstmarkt. Verzamelaars en handelaren laten de keuze voor kopen en verkopen afhangen van politieke en economische (in)stabiliteit. Volatiliteit op de aandelenmarkt heeft een tweeledig effect op de kunstmarkt. Enerzijds wordt gewacht op de stabielere tijden waardoor voordat eigen vermogen wordt besteed aan kunst. Anderzijds is er ook sprake van een substitutie-effect: een onzekere aandelenmarkt en economie maakt het interessanter om geld te beleggen in materiële activa die minimaal waardevast, mogelijk meer waard wordt en beschermd tegen het inflatierisico.

Blockchain

Eerder schreef ik over toepassingen van de blockchaintechnologie voor de kunstwereld. Het wordt onder andere gebruikt voor het vastleggen van eigendomsrecht, verkoopresultaten, provenance, de tentoonstellingsgeschiedenis, het betalen in cryptomunten voor kunstwerken en het uitgeven deelcertificaten voor kunstwerken. Het foutloos en onveranderlijk koppelen van informatie aan een kunstwerk draagt bij aan transparantie van de kunstmarkt. Maar het heeft ook risico’s. Zo kan foutief of moedwillig verkeerde informatie worden toegevoegd. Ook zijn de inzichten over de toeschrijving van het werk aan een kunstenaar aan verandering onderhevig. Voor u het weet blijft uw schilderij gestigmatiseerd en onveranderlijk in de blockchain geregistreerd als niet van de hand van Rembrandt. Terwijl recent onderzoek toch echt nieuw bewijs heeft geleverd. Ook is het risico op manipulatie van het eigendomsrecht in blockchainregistraties niet ondenkbaar. Het rapport merkt terecht op dat de data in de blockchain slechts zo goed is als de data die wordt ingevoerd.

 

* Het volledige rapport leest u hier: https://www.artbasel.com/
** De gebruikte data is afkomstig van galeries, handelaren, veilinghuizen, kunstbeurzen, kunst- en antiekverzamelaars, kunstprijsdatabanken, financiële en economische databanken, branche-experts en anderen die betrokken zijn bij de kunsthandel en ondersteunende diensten.

Kunst-verzekering | gespecialiseerd in het verzekeren van kunst, verzamelingen en kostbare bezittingen

Kunst-verzekering.nl werkt exclusief samen met internationaal gerenommeerde verzekeringsmaatschappijen. We zijn gespecialiseerd in het verzekeren van kunst, verzamelingen en kostbare bezittingen. Want wij weten als geen ander dat u dit vermogen wilt beschermen.

Verzekeringspartner van het Rijksmuseum
Als onderdeel van VLC & Partners bent u verzekerd van kwalitatief advies en de juiste verzekering.  Ons team bestaat uit kenners uit de kunstwereld en zeer ervaren verzekeringsadviseurs. We zijn niet voor niets verzekeringspartner van het Rijksmuseum.